Ülkemizde engelliler çok sayıda sorunla baş etmek zorunda.
Engelsiz yaşama destek olmak bir yana, mevcut zorluklar yetmiyormuş gibi yeni engellerle engelleniyoruz.
Senede bir gün de olsa, engellilerin yanında olalım istiyoruz.
Hayat bu.
Hepimiz birer engelli adayıyız.
Bu gerçeği çok iyi biliyoruz.
ÜÇÜNCÜ GÖZ
2001 yılında psikoterapi grubuna destek vermekle başladım.
2003’den bugüne epilepsi hastası bireylerin yaşamında yer aldım. Engellilerle ilgili yapılan birçok çalışmalara katıldım.
Hayata üçüncü göz olarak bakabilmeyi öğrendim.
Çünkü ben nereden geldiğimi biliyordum.
Vaktinde o yollardan geçmiştim.
Toplumdan ne beklediğimi, o zamanlar bana nasıl bakıldığını, iyileşme süreçlerini unutmadım!
SÜRECİ YÖNETME BECERİSİ
Harici, dahili ve zihinsel boyutta engelli grupları var.
Önemli olan, engelin bizleri yenmesine izin vermemek.
Problemi nasıl aşabileceğimizi bilmek.
Dikkat edersek, herkes en kötü sağlık problemini yaşadığı hastalık olarak kabul eder.
Çevresi, genelde benzer sorunu yaşayan ve onu anlama ihtimali bulunan kişilerden oluşur.
Önce dahili sorunlarımıza bakalım.
Kalp hastalığı, böbrek yetmezliği, kanserden bir göğsü alınmış kadın. Hangisinin durumu daha kötü?
Herkesin sorunu kendi açısından önemli.
Biri ‘kalp durursa ölürüm ‘, diğeri ‘her 3 günde 1 diyalize bağlanmalıyım’, diğeri kaç günüm kaldı’, derken, öteki ‘vücuttaki eksiklik beni mi buldu’ psikolojisi ile hayatını idame ettiriyor.
Böbrek için senelerce tedavi alan arkadaşım, kanser olan 3 akrabam, göğsü alınan bir arkadaşım ve kalp ameliyatı geçiren 2 yakınım var. İlk teşhis sonrası, ilk soru: ‘Neden ben’
Harici hastalıklarla uğraşan kişilere bakalım.
Bacağını kaybetmiş, sağ tarafına felç gelmiş, gözü görmüyor, söylenenleri duymuyor.
Yürüyemediği için istediği yerlere gidemiyor.
Yaşamsal sıkıntılar giderek büyüyor.
Asansörü olmayan binada merdiven çıkma şansı yok.
Standart kapı aralıkları olmayan yerlerden tekerlekli koltukla geçemiyor.
Avcılar Belediye Başkanı Turan Hançerli, kaza sırasında kolu kopmuş, hayata küsmeyerek belediye başkanı olmuş önemli bir örnek. Gözleri görmeyen Stevie Wonder, Aşık Veysel, Metin Şentürk gibi başarılı insanlar imkansızı başarmış.
Boyundan aşağıya sadece sağ kolu hareket edebilen ama dünyaca ünlü fizikçi olan Stephan Hawking, neyin nasıl başarılabileceği konusunda eşsiz bir hikaye anlatımı.
ZİHİNSEL DÜNYALARA YOLCULUK
Bir de zihinsel hastalıklara bakalım.
Epilepsi, down sendromu, disleksi, bipo, otizm hastaları gibi.
Down sendromu olanlar için açılan korumalı iş yerlerinde başarılı olan gençlerimizi tanıklık ediyoruz.
Einstein, Stephen Spielberg gibi disleksi rahatsızlığı olan kişiler yaşamda farklı noktalara erişmiş.
Gorki, Gorbaçov, Napolyon, Nobel gibi dünyaca ünlü epilepsilileri de. Ben de.
Bizlerin başarılı ve/ya başarısız olması; iki tarafın elinde.
Ben başaracağım diyebilmek ilk adım.
İkinci aşamada devlet desteği geliyor.
Bürokrasinin, kamunun, belediyelerin çalışma disiplini önemli.
Daha fazla neler yapılabilir?
Duyarlı insanlara verilecek mesajlar nedir?
İlk çalışma eğitim üzerine olmalı.
‘Nasıl olsa hasta değilim’ cümlesinden, ‘hasta değilim ama herkes gibi adayım’ gerçekliğine geçiş yapmalı.
Bu bilinci topluma çocuk yaşlardan itibaren öğretebilirsek, çok güzel sonuçlar alırız. Ne de olsa ağaç yaşken eğilir.
İLK YARDIMIN ÖNEMİ
İlk yardım eğitimleri en kritik yaklaşımlardan bir tanesi.
Çok daha kapsamlı, çok daha kitlesel.
Ölümlü, ağır yaralanmalı kazaların önüne geçilmesi eğitimle mümkün.
Kalp hastalıkları ve epilepsi nöbetlerinde doğru müdahale hayat kurtarıyor.
Yaralanma sırasında ayağı, kolu zarar gören kişinin kan dolaşımının devamını sağlamak yaşamsal önem taşıyor.
Fenalaşan hastayı başının altına yumuşak bir cisim koyarak korumak, açlıktan başı dönene kesme şeker vermek, tansiyonu yükselene tuzlu ayran yetiştirmek anı kurtarıyor.
Basit ve işe yarayan müdahaleler yaşam kalitesini etkiliyor.
ENGELLİ İSTİHDAMI
Diğer kritik yön, insanları hayata kazandırmak, yaşamın içinde tutmak. Hem sosyal, hem de ekonomik açıdan sıkıntıdan kurtarmak.
Engelli bireyler hangi işleri yapabilirler?
Senelerce epilepsililer için, İK fuar stantlarını gezdim.
Tek tek hangi dallarda başarılı olabileceklerini ifade ettim.
Engellilerin nasıl para kazanabilecekleri, istihdama nasıl katkıda bulunabilecekleri konusunda eğitimler verdim.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'ndan randevu talep ettim. Engelliler birçok konuda başarılı olabilirler!
Bakanlık-STK iş birliği ile daha iyi şartlara kavuşabilirler.
Damdan düşenin halinden damdan düşenler anlar.
BUNLARI BİLELİM
Bir uzuv çalışmıyorsa, diğer uzuv daha güçlü fonksiyon gösteriyordur.
Yürüyemeyen bir kişinin, kol kasları daha fazla gelişmiştir.
Görmeyen insanın, sese duyarlılığı çok fazladır.
İşitme sorunu olan birey çok dikkatlidir.
Eksiklik için üzülmek yerine, mevcut durum hakkında bilinç yükseltmek çözüme katkı verecektir.
Engelli insanların istihdam konusu tartışmalı durumdadır.
Yüzde 3'lük engelli kotası olması, tam çözüm sağlamamaktadır.
Türkiye'de engellilerin toplam nüfusa oranı yüzde 12 civarındadır.
Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının verilerine göre, kamuda 18.910, özel sektörde ise 104.536 engelli çalışmaktadır.
Engellilerin devlete, ailesine, hayata borçlu olmamaları için daha fazla alan açılmalıdır.
Asıl sorun engelimiz değil, yaşatılanlardır.
AKLINIZDA BULUNSUN
Kalp rahatsızlığı olanlar manyetik alan dışındaki yerleri tercih etmelidir. Ortopedik engelliler masa başı işlerinde verimlidir. Paralimpik sporlarda ise kol kasları çok gelişmiştir.
Cirit, okçuluk gibi bireysel branşlarda başarı oranları yüksektir.
Takım sporlarında, futbolda, basketbolda ortaya konulan performanslar dikkat çekicidir.
Kolları olmayanlar yüzme, koşu sporlarında başarılı olabilir.
Avukatlık, psikoloji doktorluğu yapabilir.
Gözleri görmeyen kişiler santral yönetebilir.
EPİLEPSİLİLER
Epilepsililer, masa tenisi, cirit, okçuluk da başarılı olabilir.
Yüzme, basketbol, koşu sporlarına da katılabilir.
Dalgıçlık, paraşütle atlama gibi sporlardan uzak durmaları gerekir. Doktor olabilirler ama operatör doktorluk yapamazlar.
İnşaat mühendisliğini sahada değil, ofiste icra edebilirler.
Yıllardan beri engelleri nasıl aşabileceğimizi düşünürken yoğrulduk, yorulduk.
Şimdi haklarımızın tamamını talep etme zamanı.
ASLINDA EŞİTİZ
Görme engelliler için kent yaşamını düzenlemeyen belediye yönetimleri, engelli parklarını, yollarını işgal eden ego zihniyeti, mahalle baskıları ile şekillenen ön yargı halleri olmasa, aslında eşitiz.
Zeki olan epilepsililer de var.
İşverenler engellemese.
Metro istasyonlarında çabuk bozulan, tamiri zaman alan asansörler, yürüyen pardon yürümeyen merdivenler, rampa niyetine yapılmış ama kapatılmış yaşamsal destekler.
İş kazaları, meslek hastalıkları, eksikler, yetersizlikler.
Ödenen bedeller, devre dışı kalan hayaller.
FARKINDALIK ZAMANI
Kamu, özel sektör, gönüllü dayanışmasıyla güzel projeler üretilebilir.
Farklı hareket alanları hayata geçirilebilir.
Her şey parmaklarımızın ucunda.
Kendi konumla ilgili örnek vererek tamamlamak istiyorum.
Epilepsililer, 20 yıldır hiçbir siyasi, etnik gruba yaslanmadan yürüyor. Bir belediyede çıkıp ‘Sizin broşürünüzü biz basalım' demiyor.
Önceki sene Çankaya Belediyesi dans ve iletişim grubu ile şimdi de Ankara Büyükşehir Belediyesi sesimizi duydu.
Broşürlerimizi bastılar. Etkinliklerimizi duyurdular.
İş insanları arasında hiç mi epilepsili yok?
Kamuda üst düzeyde epilepsililer çalışmıyor mu?
İlk kez İçişleri Bakanlığı ile çalışma yapıldı.
'Hoşçakal Epilepsi' adlı tiyatro oyunu sahneye çıktı.
Sanatçılar arasında hiç mi epilepsili yok!
İlk kez 2022’de desteklendik.
Konuşurken, herkes yanımızda.
İcraata gelince kayıplarda.
20 yıllık zaman zarfında, 1 özel sektör, 1 kamu, 2 belediye, 1 sanat grubu.
Bu üç kurum 950 bin epilepsili için çok özel.
Bizler, engelli olmak istemedik ama olduk!
Engelimize göre hayat seçiyoruz.
Yaşamayı, yaşatmayı biliyoruz.
Siz de engelli adayı olduğunuzu düşünün.
Engelleri kaldırmak için harekete geçin.
Engelleri birlikte aşmayı düşünmüyorsanız, bari bizleri engellemeyin!
Sevgiyle kalın…
Ebru ÖZTÜRK
Epilepsi ve Yaşam Derneği Kurucusu& Başkanı